KULLANIMLAR VE DOYUMLAR KURAMI ÇERÇEVESİNDE ESKİŞEHİR OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ İ.İ.B.F. ÖĞRENCİLERİNİN TWİTTER KULLANIMI ÜZERİNE BİR ANALİZ

Abstract

Bu çalışmada, Twitter, kullanımlar ve doyumlar kuramı çerçevesinde incelenmiştir. Twitter, 2006 yılından bu yana kamuya açılmıştır. Twitter, hem kitle hem de bireyler arası iletişim görünümüyle bir internet sosyal aracıdır. Daha çok da, mikro blog olarak bilinmektedir. Kullanıcıların sosyal ağlar içerisinde diğerleriyle kısa (140 karakter ya da daha az) mesajlar paylaşımı ve yayımlanması için bir platformdur. Twitter’ın aktif işlevleri; tweetlemek, tweetlemek ve ek içerik sağlamak, öteki kullanıcıları anma, öteki kullanıcılarla doğrudan mesajlaşmaktır. Twitter’ın pasif işlevleri de, arama, öteki kullanıcıları izlemek, retweet, retweet ve ek içerik sağlamadır.

Kullanımlar ve doyumlar kuramının ismini Elihu Katz 1959 yılında koymuştur. Ancak, ilk kullanımlar araştırması, 1935 yılında gerçekleştirilmiştir. Kuram, temelde alıcının gereksinimlerini doyurma ve medya seçimi arasındaki bağı açıklamaktadır. Söz konusu doyumlar, alıcılara çekici gelen ve onları tutsak eden medya türleri ve içerik tipleridir. Bunlar, alıcıların sosyal ve psikolojik gereksinimlerini doyurmaktadır. Kuramın temelinde izleyicilerin medyada gidermeye çalıştıkları karmaşık bir gereksinimler dizgesine sahip oldukları inancı yatmaktadır. Kuramın temel sorunu, “insanların medyayla ne yaptığıdır.” Bunun soru biçimi, “neden insanlar medyayı kullanmakta ve medyayı kullanmakla ne yapmaktadırlar?” şeklindedir. Katz’a göre, kuram şu varsayımla başlamaktadır: Medyanın en inandırıcı mesajları, normal olarak bireye onun yaşadığı sosyal ve psikolojik bağlam içinde medyayı kullanmadığı sürece tesirde bulunmaz.

Özer’in (2016) çalışması, Türkiye’de ilk olarak gerçekleştirilen ve Twitter özelinde kullanımlar ve doyumlar kuramını temel alan çalışmadır. Bu çalışmaya konu olan araştırma da aynı dönemde yapılmıştır. Araştırmanın temel amacı, Twitter’ın yarar ve doyum amaçlı kullanılıp kullanılmadığını ortaya çıkarmaktır. Problem ise, “Twitter, yarar ve doyum amaçlı kullanılmakta mıdır?” şeklindedir. Bu amaç doğrultusunda Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi’nde öğrencilere anket uygulanmıştır. Anket uygulanırken örneklem alınmamış, bunun yerine 120 öğrenciden oluşan bir araştırma grubu oluşturulmuştur. Analizler için 10 araştırma sorusu kullanılmıştır. Bulgular özetle şu şekildedir: Katılımcılar Twitter’ı bilmekte ve kullanmaktadırlar. Sadece yüzde 3’lük bir oranda katılımcı bilmediğini ve kullanmadığını bildirmiştir. Buna 

karşılık, katılımcıların tümünün Twitter hesabı bulunmaktadır. Elbette, bir katılımcının Twitter hesabının olması, onu bilip kullandığı anlamına gelmemektedir. Katılımcıların ne zamandan beri Twitter hesaplarının bulunduğuyla ilgili soruya verdikleri yanıtların ortalaması 4’e yakın çıkmıştır. Bütün bu sonuçlar katılımcıların sonraki sorulara verdikleri yanıtların geçerli olacağını göstermektedir. Katılımcılar, Twitter hesaplarını günde birden fazla kullanmaktadırlar. Aynı zamanda, onlar, en çok mobil bir araçtan (telefon, İPad, vb.) kullanmaktadırlar. Katılımcılar, Twitter’ın işlevleriyle ilgili en fazla, tweet atmasını bilmektedirler. Kuşkusuz katılımcıların Twitter’ın diğer işlevlerini de bilmeleri anlamlıdır. Katılımcılar, Twitter’ı en fazla, retweetlemek için kullanmaktadırlar. Katılımcıların Twitter üzerinden daha çok takip ettiği hesaplar arasında, onları eğlendiren hesaplar en öne çıkmaktadır. Twitter’ı neden kullandıklarıyla ilgili sorunun frekans dağılımlarına bakıldığında ise, başkalarının tweetlerini okumak ve ne yaptıklarını görmek en fazla oranı almıştır. Bu konuyla ilgili başka bir soruda ise, dünyada en son olan biten konusunda bilgi sahibi olabilirim seçeneği Twitter’ı kullanma nedeni olarak gösterilmiştir. Bu sonuçlara karşın, katılımcılar Twitter üzerinden kişisel bilgi paylaşımı konusunda temkinliler ve paylaşmamaktadırlar. Katılımcılar, son olarak, başkalarının tweetlerini okuyarak en çok doyum sağladıklarını ve tweetlemekle de en az doyum sağladıklarını bildirmişlerdir.

Bu sonuçlar, kullanımlar ve doyumlar kuramının Twitter örneğinde çalıştığını ortaya koymuştur. Bir başka ifadeyle, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi’nde oluşturulan 120 kişilik araştırma grubuna giren öğrenciler, Twitter’ı yarar ve doyum amaçlı kullanmaktadırlar.

Anahtar Sözcükler: Kullanımlar ve Doyumlar Kuramı, Twitter